Качай-балота

СПАМПУЙЦЕ ПРЭЗЕНТАЦЫЮ POWER POINT

СПАМПУЙЦЕ ТЭОРЫЮ І ЗАДАННІ Ў WORD
СПАМПУЙЦЕ РАЗДАТКУ Ў WORD

Кацігарошак, балігалоў, дзяржыдрэва, Качай-балота – што абазначаюць гэтыя словы і як іх правільна пісаць?

У нашай мове вылучаецца цэлы шэраг складаных словаў, якія маюць 2 ці нават болей асноваў. Адна з такіх катэгорый — гэта словы, першая частка якіх — форма загаднага ладу дзеяслова на і/ы, а другая – назоўнік.  Такіх словаў у мове няшмат, але ўсе яны маюць ярка выражаную эмацыйную афарбоўку і з’яўляюцца метафарамі. Вельмі часта гэта характарыстыкі людзей паводле іх якасцяў: напрыклад, прайдзісвет — махляр, пранырлівы, хітры чалавек; сарвігалава – адчайны чалавек; дзяржыморда — чалавек з груба-паліцэйскімі схільнасцямі, салдафон (паводле прозвішча аднаго з герояў камедыі Гогаля “Рэвізор”).

Цікава, што назоўнікі, створаныя паводле такой мадэлі, служаць таксама назвамі некаторых раслін. Дзяржыдрэва – калючы кустарнік сямейства крушынавых, балігалоў — травяністая атрутная расліна сямейства парасонавых, якая вызначаецца рэзкім пахам.

Складаныя назоўнікі з першай асновай у форме загаднага ладу дзеяслова таксама могуць быць уласнымі назвамі: прозвішча Пілінога, мянушка казачнага героя, асілка Кацігарошак. А на карце Гомельскай вобласці да 1962 года можна было знайсці населены пункт пад назвай Качай-балота, які пазней быў перайменаваны ў аграгарадок Рассвет.

Звычайна складаныя словы такога кшталту пішуцца разам: балігалоў, сарвігалава. Але з гэтага правіла ёсць выключэнні. Трэба запомніць, што назоўнікі перакаці-поле, узвей-вецер/ гуляй-вецер і Качай-балота традыцыйна будуць пісацца праз злучок.

Заданне