Народны пераклад знакамітай кнігі Андрэя Жвалеўскага і Яўгеніі Пастэрнак “Час заўжды добры”.

Сябры! “Мова Нанова” працягвае акцыю — перакладаем разам бестселер!

Беларускія пісьменнікі Андрэй Жвалеўскі і Яўгенія Пастэрнак выдалі супольна шмат кніг, але самай паспяховай аказалася кніга “Время всегда хорошее” — яе наклад перавысіў 70 тысяч асобнікаў.

Цяпер аўтары хочуць, каб твор пабачыў свет і па-беларуску. Спадар Андрэй сам выканаў пераклад, але вырашыў выставіць яго на “народнае абмеркаванне”, бо прызнаецца, што ведае беларускую мову недасканала.

Штотыдзень мы будзем вывешваць па адной частцы — і просім вас узяць самы гарачы ўдзел у абмеркаванні. Для зручнасці абзацы пранумараваныя. Пакідайце каментары на ўзор: “У абзацы 16 слова “…” лепш замяніць на слова “…”

Для зручнасці мы зрабілі на галоўнай старонцы сайта банер у правым слупку — “Мова Нанова перакладае бестселер”. Туды будуць вывешвацца ўсе часткі перакладу.

Калі акцыя ўдасца і пераклад будзе даведзены да ладу, аўтары гатовыя перадаць бясплатна аўтарскія правы на выданне беларускай версіі бестселера.

А вось, што даслаў у якасці прадмовы да праекта сам Андрэй Жвалеўскі.

Жвалеўскі / Пастэрнак

Андрэй Жвалеўскі і Яўгенія Пастэрнак — пісьменнікі, якія нарадзіліся і жывуць у Беларусі, але пішуць на рускай. Большая частка іх кніг выдаецца ў Расіі, там жа і разыходзяцца наклады, там жывуць амаль што ўсе іх чытачы, там пісьменнік Жвалеўскі/Пастэрнак атрымоўвае літаратурныя прэміі. Гэта крыўдна, у першую чаргу, самім Андрэю і Яўгеніі. Спрабавалі друкавацца ў беларускіх выдавецтвах, але і на роднай зямлі кніжкі выходзяць толькі на рускай мове. Пакуль што існуе адзіны пераклад на беларускую — аповесць “Гімназія № 13” выйшла ў часопісе “Маладосць”.

Таму пісьменнікі вырашылі самі перакласці самую вядомую і “тытулаваную” сваю кнігу — “Время всегда хорошее”. Але гэта можа адбыцца толькі пры падтрымцы ўсіх, хто добра валодае мовай.

Коратка пра аўтараў: разам пішуць з 2004 года, за гэты час выйшла 14 кніг агульным накладам каля 700 000. Самыя паспяховыя кніжкі напісаныя для падлеткаў. Лаўрэаты і фіналісты прэмій “Заветная мечта”, «Книгуру», «Алые паруса», «Алиса», імя В. Крапівіна, імя С. Міхалкова і г.д.

О проекте / Аб праекце

Паважаныя сябры!

Я беларус, але, як і большасць сучасных беларусаў, дрэнна валодаю роднай моваю. Непрыемна.

А еще я писатель, так что для меня плохое владение инструментом — профессиональный позор.

Таму я вырашыў правесці эксперымент: перакласці на беларускую ўласную кнігу “Время всегда хорошее”. Яна напісаная ў сааўтарстве з Яўгеніяй Пастэрнак, але Жэня пакуль на такую рызыку, як аўтыразаваны пераклад, не адважваецца.

Но сам я не справлюсь. Не хватает чувства языка. Не хватает языковой практики. Поможете мне?

Работаць прапаную так: я перакладаю пэўны кавалак тэксту і выкладаю на сайце. Вы чытаеце, робіце заўвагі, адказваеце на пытанні. На сайце ж мы усё абмяркоўваем, і я прымаю канчатковае рашэнне.

Буду благодарен за любые, самые жесткие комментарии, но еще раз повторяю: окончательное решение остается только за мной. Без обид. Дело в том, что текст придется редактировать, он слегка морально устарел.

Напрыклад, калі мы пісалі кніжку ў 2008 годзе, уводзілі таямнічыя прылады пад назваю “комики”. Але сёння ўжо відавочна, что ніякіх “комиков” няма, а ёсць смартфоны ды планшэты. Асобныя моманты проста трэба ўдакладніць, “прычасаць” па літаратурных прычынах.

Проект предполагается полностью бесплатный. И переводчик, и его добровольные помощники денег не получат. Зато белорусские подростки получат еще одну книгу из их жизни, а не из жизни партизан и «мужыкоў-беларусаў».

Калі ж нехта пажадае выдаць гэты пераклад на паперы — калі ласка, але з афіцыйнай згоды аўтараў кнігі. Але і ў гэтым выпадку за пераклад плаціць не прыйдзецца.

Надеюсь на помощь и беспощадную критику.

Ваш

Андрэй Жвалеўскі

 

Витя, 10 апреля 1980 года, вечер (Часть 4)

Віця, 10 красавіка 1980 года, вечар (Частка 4)

 

1. Вечером мне надо было готовиться к политинформации. Как раз шла передача про то, как американские империалисты пытаются сорвать Олимпиаду в Москве, а люди доброй воли им не дают этого сделать. Но я никак не мог сосредоточиться — сидел и думал про Женьку. Он, конечно, неправ, но все равно на душе было противно.	1. Увечары мне трэба было рыхтавацца да палітінфармацыі. Якраз ішла перадача пра тое, як амерыканскія імперыялісты спрабуюць сарваць Алімпіяду ў Маскве, а людзі добрай волі ім не даюць гэтага зрабіць. Але я ніяк не мог засяродзіцца — сядзеў і думаў пра Жэньку. Ён, вядома, няправы, але ўс ё адно на душы было брыдка.
2. В конце концов я понял, что ничего не понимаю из рассказа диктора и выключил телевизор. К ужину придет папа, принесет «Правду» и «Советскую Белоруссию» — перепишу оттуда. Я позвонил Женьке, но трубку подняла бабушка.	2. Урэшце я зразумеў, што нічога не разумею з слоў дыктара, і выключыў тэлевізар. Да вячэры прыйдзе тата, прынясе «Праўду» і «Савецкую Беларуссію» — перапішу адтуль. Я патэлефанаваў Жэньцы, але трубку падняла бабуля.
3. — Он уже второй час где-то бегает. Ты ему скажи, Витенька, — голос у Женькиной бабушки был скрипучий, но приятный, — чтобы он шел домой! Я волнуюсь! Скоро стемнеет!	3. — Ён ужо другую гадзіну недзе гойсае. Ты яму скажы, Віценька, — голас у Жэнькінай бабулі быў рыпучы, але прыемны, — каб вяртаўся. Я хвалююся! Хутка сцямнее!
4. Я наскоро пообещал и побежал во двор. То, что пришлось говорить с виновницей всей этой истории, расстроило меня еще больше. Бабушка, конечно, старенькая, лет пятьдесят, а то и все семьдесят, но это ее не оправдывало. Нельзя так подводить родного внука!	4. Я хуценька паабяцаў і пабег ва двор. Тое, што давялося размаўляць з віноўніцай гэтай гісторыі, раз’юшыла мяне яшчэ больш. Бабуля, зразумела, старэнькая, гадоў пяцьдзесят, калі не ўсе семдзесят, але яе гэта не апраўдвае. Нельга так падводзіць роднага ўнука!
5. Архипыча я пошел искать на нашей груше — той, что возле трансформаторной будки. Даже листьев на ней еще не было, но на дереве так классно сидеть и болтать ногами! Ветки густые, ты всех видишь, а тебя — никто!	5. Архіпыча я пайшоў шукаць на нашай грушы — што каля трансфарматарнай будцы. Нават лісця на ёй пакуль што не было, але на дрэве так файна сядзець і матляць нагамі! Галіны густыя, ты ўсіх бачыш, а цябе — ніхто!
6. — Женька! — крикнул я, подходя. — Слазь, поговорить надо!	6. — Жэнька! — крыукнуў я здалёк. — Злазь, пагутырыць трэба!
7. С груши послышалось хихиканье. Пришлось лезть самому. Архипыч сидел на самой верхушке, куда я всегда боялся долазить. Когда я был маленьким, еще во втором классе, я навернулся с самой нижней ветки этой груши, и с тех пор жутко боюсь высоты. Сейчас тоже не полез наверх, устроился на любимой ветке в самом центре дерева. Ветка была толстая, надежная, и изгибалась очень удобно — как спинка кресла.	7. З грушы данеслося хіхіканне. Давялося лезці самому. Архіпыч сядзеў на самай верхавіне, куды я заўсёды баяўся ўлазить. Калі я быў маленькім, яшчэ ў другім класе, я шлёпнуўся з самай ніжняй галінкі гэтай грушы, і з тых часоў жудасна баюся вышыні. Зараз таксама не палез уверх, прымасціўся на любімай гпліне ў самым цэнтры дрэва. Галіна была тоўстая, надзейная і выгібалася вельмі ўтульна — як спінка крэсла.
8. — Чего молчишь? — сердито спросил я. — Молчит… Хихикает…	8. — Чаго маўчыш? — сярдзіта запытаўся я. — Маўчыц… Хіхікае…
9. — Здорово, Тарас! — отозвался Женька.	9. — Здароў, Тарас! — адгукнуўся Жэнька.
10. Тарасом звал меня только он, по имени украинского писателя. Мы его еще не проходили, но Женька прочитал половину домашней библиотеки, в том числе и этого Тараса Шевченко. Причем читал бессистемно, все подряд, что под руку попадется. Я так не мог, я читал книги строго по порядку. Пытался даже Большую Советскую Энциклопедию освоить, но сломался на втором томе. Слишком много незнакомых слов оказалось. Зато Пушкина прочитал всего — от первого тома до последнего. Сейчас начал Гоголя.	10. Тарасам мяне называў толькі ён, па імі ўкраінскага пісьменніка. Мы яго яшчэ не праходзілі, але Жэнька прачытаў палову хатняй бібліятэцы, у тым ліку і гэтага Тараса Шаўчэнку. Прытым чытаў бессістэмна, усё запар, што пад руку трапіцца. Я так не мог, я чытаў кнігі строга па парадку. Спрабаваў нават Вялікую Савецкую Энцыклапедыю асвоіць, але зламаўся на другім томе. Зашмат незнаёмых слоў апынулася. Затое Пушкіна прачытаў усяго — ад першага тома да апошняга. Цяпер пачаў Гогаля.
11. Обычно мне нравилось, когда Женька звал меня Тарасом, но сегодня я почему-то обиделся.	11. Звычайна мне падабалася, калі Жэнька зваў мяне Тарасам, але сёння я чамусці пакрыўдзіўся.
12. — Я не Тарас! Я Виктор!	12. — Я не Тарас! Я Віктар!
13. — Ты чего такой злой, Тарас? — удивился Женька.	13. — Ты чаго такі злы, Тарас? — здзівіўся Жэнька.
14. — Ничего! — огрызнулся я. — Говорю тебе: слезай, надо поговорить! А ты чего?	14. — Нічога! — агрызнуўся я. — Ці чуў: злазь, трэба пагутарыць!
15. — Давай лучше ты ко мне! Тут здорово!	15. — Давай лепш ты да мяне! Тут фэцка!
16. Лезть не хотелось, но пришлось. Разговор был такой, что… В общем, не хотелось о нем кричать на весь двор.	16. Лезці не хацелася, але прышлося. Размова была такая, што… Карацей, не тая, каб крычаць на ўвесь двор.
17. Когда я осторожно уселся на ближайшую к Архипычу ветку, тот завопил:	17. Калі я асцярожна ўсеўся на бліжэйшую да Архіпыча галіну, той загаласіў:
18. — Качка! Свистать всех наверх! — и принялся раскачивать верхушку.	18. — Гайданка! Свістаць усіх наверх! — і пачаў калыхать верхавіну.
19. Я вцепился в ветку изо всех сил и взмолился:	19. Я ўшчаперыўся ў галіну што было моц і папрасіў:
20. — Хватит! Сломается!	20. — Хопіць! Зломіцца!
21. — Не сломается! — возразил Женька, но «качку» все-таки прекратил. — Так чего ты хотел?	21. — Не зломіцца! — запярэчыў Жэнька, але “гайданку” усё ж такі спыніў. — Дык чаго ты хацеў?
22. Я стал рассказывать про разговор с вожаткой и завучихой. Чем больше рассказывал, тем мрачнее становился Женька. Да и меня все больше мутило — то ли от высоты, то ли еще от чего. Когда добрался до самого неприятного, то пришлось даже замолчать на минутку, а то меня точно стошнило бы.	22. Я пачаў распавядаць пра размову з важаткай і завучыхай. Чым больш распавядаў, тым больш зморчным рабіўся Жэнька. Ды й мяне ўсё больш нудзіла — хіба то ад вышыні хіба ад чаго яшчэ. Калі дайшоў да самага непрыемнага, мусіш нават змоукнуць на хвіліку, каб не вырвала.
23. — И чего они хотят? — спросил Архипыч, и в этот момент голос у него стал такой же скрипучий, как у его бабки.	23. — І чаго ім трэба? — запытаўся Архіпыч, і ў гэты момант голас у яго стаў такі ж рыпучы, як у яго бабкі.
24. Я кое-как продышался и ответил:	24. Я сяк-так прадыхаўся і адказаў:
25. — Чтобы ты сказал, что бога нет! Прямо перед всем классом!	25. — Каб ты сказаў, што бога няма! Прама перад усім класам!
26. — И все? — Женька сразу повеселел.	26. — І ўсё? — Жэнька адразу павяселеў.
27. — Не все, — признался я. — Надо, чтобы ты… в общем… сказал, что твоя бабушка неправильно поступила, что дала нам ту булку. И тебе стыдно, что она верит в бога.	27. — Не ўсё, — прызнаўся я. — Трэба, каб ты… карцей… сказаў, што твая бабуля дрэнна зрабіла, што дала нам тую булку. І табе сорамна, што яна верыць у бога.
28. — Ничего мне не стыдно! — опять заскрипел Женька. — Какая разница: верит или не верит? Она хорошая и добрая!	28. — Нічога мне не сорамна! — зноў зарыпеў Жэнька. — Якая розніца: верыць ці не верыць? Яна добрая!
29. — Это само собой. Но она ведь верит! Значит, тебе должно быть стыдно!	29. — Гэта само сабой. Але яна ж верыць! Значыцца, табе мусіць быць сорамна!
30. — Глупости это! Не буду я такого говорить!	30. — Глупства гэта! Не скажу я такога!
31. — Тогда с тобой знаешь что сделают? Из школы выгонят!	31. — Тады з табою ведаеш, што зробяць? З школы выганяць!
32. — Не выгонят! Я самый умный в классе! Если меня выгонять, то всех остальных тоже гнать надо!	32. — Не выганяць! Я самы разумны ў класе! Калі мяне выганяць, дык усіх астатніх таксама гнаць трэба!
33. Это было правдой. Архипыч никогда особо не зубрил, но получал одни «пятаки». Я тоже ходил в отличниках, но некоторые пятерки давались мне нелегко. Особенно по русскому языку — ну не мог я написать длинное слово, чтобы не было в нем исправлений! А по рисованию мне четверку вообще только из жалости поставили. Я прямую линию даже под линейку ровно провести не могу. Очень стараюсь, но все без толку. Эх, изобрести бы такую штуку, чтобы она сама линии рисовала! Кнопку нажал — линия, вторую нажал — круг, третью — какой-нибудь хитрый график, как в газете «Правда» на второй странице. А если бы штука еще сама ошибки исправляла… Но это уже, конечно, фантастика.	33. Гэта было праўдай. Архіпыч ніколі не зубрыў, але атрымоўвал адны “пятакі”. Я таксама хадзіў у выдатніках, але іншыя пяцеркі даваліся мне нялёгка. Асабліва па рускай мове — ну не здольны я напісаць доўгае слова, каб не было ў ім паправак! А па маляванню мне чацверку наогул толькі з літасці паставілі. Я прамую лінію нават пад лінейку роўна правесці не магу. Вельмі стараюся, але ўсё дарма. Эх, как вынайсці такую штуку, каб яна сама лініі малявала! Кнопку націснуў — лінія, другу. Націснуў — круг, треццю — які-небудзь мудрагелісты граыік, як у газеце “Праўда” на другой старонцы. А калі б штука яшчэ сама памылкі выпраўляла… Але эта, зразумела, фантастыка.
34. А вот Женька и математику с русским здорово знал, и по истории все даты помнил, и рисовал, почти как настоящий художник. Прав он, не выгонят такого хорошего ученика. Да я и сам не верил, когда говорил. Так, припугнуть хотел.	34. А вось Жэнька і матэматыку з рускай файна ведаў, і па гісторыі ўсе даты памятаў, і маляваў, амаль як сапраўдны мастак. Ён мае рацыю, не выганяць такога добрага вучня. Ды я і сам не верыў, калі гаварыў. Так, прыстрашыць хацеў.
35. — Ну, ругать будут!	35. — Ну, лаяць будуць!
36. — Пусть ругают! Поругают и отстанут!	36. — Хай лаяць! Палаюцца ды адчэпяцца!
37. Возразить было нечего. Хотя очень хотелось. Я понял, что завидую Женьке. Вот я очень не люблю, когда меня ругают. Не потому, что папа с мамой меня ругают — честно говоря, они дома редко бывают. Просто не люблю и все. Тут я вспомнил просьбу бабушки Архипыча.	37. Супярэчыць было няма чаго. Хаця вельмі хацелася. Я зразумеў, што зайздрошчу Жэньцы. Вось я вельмі не люблю калі мяне лаюць. Не таму, што тата з мамай мяне лаюць — шчыра гаворачы, яны дома рэдка бываюць. Проста не люблю і ўсё. Тут я ўспомніў просьбу бабулі Архіпыча.
38. — А тебя бабушка домой ждет, — мстительно сказал я. — Волнуется.	38. — А цябе бабуля дахаты чакае, — посмтліва сказаў я. — Хвалюецца.
39. Женька тут же дернулся, чтобы слезть, но удержался. Только девчонки бегут домой по первому зову. Мы еще немного поболтали, но минут через пять Архипыч небрежно сказал:	39. Жэнька тут жа рвануўся, каб злезці, але стрымаўся. Толькі дзяўчынкі бягуць дадому па першаму клічу. Мы яшчэ трохі пабалбаталі, але хвілін праз пяць Архіпыч з лянцою сказаў:
40. — Проголодался я что-то. Пойду перекушу! Пока.	40. — Агаладаў я нешта. Пойду перакушу! Бывай!
41. — Пока, — ответил я.	41. — Бывай, — адказаў я.
42. Женька лихо спрыгнул на землю и пошел неровной походкой — как будто ему очень хочется побежать, но надо сдерживаться.	42. Жэнька лоўка саскокнуў на зямлю і пайшоў няроўнай паходкай — быццам яму вельмі хочацца пабегчы, але трэба стрымлівацца.
43. Через пару метров он все-таки не выдержал и припустил бегом. Я слез в середину груши и еще немного посидел. У меня на шее, на одной ленточке с ключом, болтались старые папины часы, так что я мог следить за временем. Папа из своего обкома раньше девяти не придет, мама и того позже — она в вечерней школе работает.	43. Праз пару метраў ён усё ж такі не вытрымаў і даў бегма. Я злез у сярэдзіну грушы і яшчэ трошкі пасядзеў. У мяне на шыі, на адной стужачцы с ключом, боўтаўся стары татаў гадзіннік, так што я мог сачыць за часам. Тата с свойго абкама раней дзевяці не прыйдзе, мама і таго пазней — яна ў вячэрняй школе працуе.
44. Но скоро стало совсем скучно, и я поплелся домой. Вдруг я сообразил, что не сказал Женьке одну очень важную вещь, похолодел и бросился в подъезд изо всех сил.	44. Але хутка стала зусім нудна, і я пацягнуўся дахаты. Раптам я сцяміў, што не сказаў Жэньке адну важную рэч, пахаладнеў і кінуўся ў пад’езд ва ўсю моц.
45. Как бешеная пуля, я взлетел на свой четвертый этаж, быстро открыл дверь и схватился за телефон. На сей раз трубку взял сам Женька, и это было удачно.	45. Як шалёная куля, я ўзляцеў на свій чацверты паверх, хутка адчыніў дзверы і схапіўся за тэлефон. На гэты раз трубку падняў сам Жэнька, і гэта было удала.
46. — Ты только никому не говори, что я тебя про собрание предупредил! — выпалил я.	46. — Ты толькі нікому не скажы, што я цябе пра збор папярэдзіў! — выпаліў я.
47. — Почему?	47. — Чаму?
48. — Мне сказали, чтобы… что это должно стать для тебя…	48. — Мне сказалі, каб… што гэта павінна стаць для цябе..
49. Я попытался вспомнить слово, которое употребила Васса, но не смог.	49. Я паспрабаваў успомніць слова, якое ўжывала Тамерлан, але не здолеў.
50. — Ну, в общем, неожиданно должно быть!	50. — Ну, карацей, нечакана павінна быць!
51. — Хорошо, не скажу! Пока.	51. — Добра, не скажу! Бывай.
52. Я положил трубку и немножко посидел. Меня все еще немного подташнивало. Неожиданно входная дверь распахнулась — я даже вздрогнул. На пороге стоял папа, но заходить не спешил.	52. Я паклаў трубку і крышку пасядзеў Мяне ўсё яшчэ падванітоўвала. Нечакана щуваходная дзверь расчынілася — я нават уздрыгнуў. На парозе стаяў тата, але ўваходзіць не спяшаўся.
53. — Что это? — строго спросил он, указывая на замок с наружной стороны.	53. — Што гэта? — строга запытаў ён, паказваючы на замок з вонкаваго боку.
54. Я промолчал. Вопрос, как говорит мама, риторический. В замке торчал мой ключ вместе с ленточкой и привязанными к ней часами.	54. Я прамаўчаў. Пытанне, як гаворыць мама, рытарычнае. У замке тырчаў мой ключ разм с стужачкай і прывязаным да яе гадзіннікам.
55. — Хорошо, что я пораньше домой пришел, — папа достал ключ из двери, вошел и прикрыл дверь за собой. — А если бы какой-нибудь вор?	55. — Добра, што я раней дахаты прыйшоў, — тата дастаў ключ з дзверы, увайшоў і зачыніў дзвер за сабю. — А калі б які злодзей?
56. По тону было понятно, что папа настроен на долгий рассказ про всякие важные вещи. Нужно было срочно что-то делать.	56. Па інтанацыі было зразумела, что тата наладзіўся на доўгую размову пра розные важныя рэчы. Трэба было тэрмінова нешта рабіць.
57. — Извини, папа! Я просто задумался, мне завтра про бойкот Олимпиады на политинформации надо рассказать, а я не все понимаю.	57. — Выбачай, тата! Я просто задумаўся, мне заўтра пра байкот Алімпіяды на палітінфармацыі трэба распавесці, а я не ўсё разумею.
58. Папа сам заядлый рыбак, но тут он клюнул не хуже какого-нибудь ерша.	58. Тата сам заўзяты рыбак, але тут ён клюнуў не горш за якога-небудзь ярша.
59. — А что там не понимать? — он сел на кресло, отложил ключ в сторону и принялся снимать ботинки.	59. — А што там не разумець? — ён сеў у крэсла, адклаў ключ у бок і пачаў здымаць чаравікі.
60. — Ну вот почему США не хотят ехать на Олимпиаду? Боятся проиграть?	60. — Ну вось чаму ЗША не едуць на Алімпіяду? Баяцца прайграць?
61. — Да нет, — усмехнулся папа, — тут все сложнее. Помнишь, мы про «холодную» войну говорили?	61. — Не, — усмінуўся тата, — тут усё больш складана. Памятаеш, мы пра “халодную” вайну размаўлялі?
62. Я кивнул. От сердца отлегло — папа пошел по новым рельсам.	62. Я кіўнуў. Ад сэрца адлягло — тата перашоў на новыя рэйкі.
63. — Так вот, в этой войне все средства хороши…	63. — Дык вось, у гэтай вайне ўсе сродкі годныя…