Дзе праходзіла так званая “рыжская мяжа”? Што такое ДАК і капанір? На якой станцыі адбыўся ў 1933 годзе абмен Браніслава Тарашкевіча на Францішка Аляхновіча? Як пазнаць польскія запазычанні ў беларускай мове? Самы гістарычны выпуск мовазнаўчай праграмы «Белсату».

У выпуску пра Заходнюю Беларусь глядачы пройдуць слядамі кантрабандыстаў 30-х, наведаюць паўкапаніры і даведаюцца, чаму гісторыкі не любяць акрэсленне «лінія Сталіна».

Заходняя Беларусь — назва часткі земляў, якія да 1917 года ўваходзілі ў склад Расійскай імперыі, у 1918-1920 гг. неаднаразова мянялі прыналежнасць і адышлі да Польшчы паводле Рыжскай мірнай дамовы пасля польска-савецкай вайны. Пасля пачатку Другой сусветнай вайны землі ўвайшлі ў склад БССР, пасля 1944 года частка іх адышла да Польшчы (Беластоцкая вобласць).

Ваяводства – адзінка тэрытарыяльнага падзелу Польшчы (у тым ліку і ў міжваенны час). Адпаведнік беларускай вобласці. У міжваеннае дваццацігоддзе ў Заходняй Беларусі існавалі Віленскае, Беластоцкае, Навагрудскае і Палескае ваяводствы.

Войска Польскае – вайсковыя фармаванні Польскай Рэспублікі

Другая Рэч Паспалітая – другая Польская Рэспубліка.

Другая сусветная вайна – рус. Вторая мировая война.

Жаўнер = салдат.

Мяжа – рус. граница; памежнік, памежжа.

Жыхар – рус. житель.

Парушальнік – рус. нарушитель.

Кантрабандыст (мясц. шмуклер), кантрабанда (шмуклерства).

Вязень – рус. узник.

Выведка = разведка.

Памежная ахова – рус. пограничная охрана.

Калючы дрот – рус. колючая проволока.

Памежны слуп – рус. пограничный столб.

Падмурак = фундамент.

ДАК – доўгатэрміновая агнявая (абарончая) кропка.

Паўкапанір – фартыфікацынае збудаванне, прызначанае весці флангавы агонь у адным кірунку.

Амбразура, адтуліна (рус. отверстие).

Пільнаваць – рус. стеречь.

Зброя – рус. оружие.

Гармата – агульная назва артылерыйскай зброі (пушка, гаўбіца, марціра і інш.).

Супрацьтанкавая гармата, зенітная гармата.

Бафорс (Буфорс) – шведскі канцэрн, на якім у міжваенны час рабілі зброю. Гэту ж назву меў і шэраг артылерыйскіх гармат, якія былі на ўзбраенні Войска Польскага.

Кулямёт – рус. пулемет.

Стражніца – польскі памежны пост, застава.

Чыгунка – рус. железная дорога.

Вузкакалейка – вузкакалейная чыгунка.

Цягнік – рус. поезд.

Умацаваны раён – рус. укрепленный район/ укрепрайон.

Рыжская мяжа – савецка-польская мяжа ў 1921-1939 гг.

Вераснёўская кампанія 1939 года – абарончая вайна польскай арміі супраць агрэсіі Трэцяга Рэйха.